[WOWTIMES - VIETKINGS] Làng dệt choàng Long Khánh A (thế kỷ 20 - 2025): Niềm tự của người dân vùng đất sen hồng

Hình ảnh chiếc khăn rằn đã trở thành biểu tượng cho người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long

Lối ra vào làng nghề dệt choàng Long Khánh A

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

Dọc theo cù lao sông Tiền, làng nghề dệt choàng hình thành tại Long Khánh vào những năm đầu thế kỷ XX. Theo những cụ cao niên thì trước kia ông bà, cha mẹ trồng dâu nuôi tằm để dệt vải Cẩm Tự (vải Lãnh Mỹ A)nhưng do năng suất thấp, họ đã học hỏi kỹ thuật dệt khăn choàng từ tỉnh An Giang và chuyển sang nghề này. Kỹ thuật dệt khăn choàng đơn giản hơn và tiêu thụ nhanh hơn, giúp nghề phát triển mạnh mẽ.​

Đình làng nơi thờ tổ nghề

Hiện nay, làng nghề có gần 60 hộ dân với khoảng 150 khung dệt, sản xuất hơn 5 triệu chiếc khăn rằn mỗi năm, cung cấp ra thị trường trong và ngoài nước. Ngoài khăn rằn truyền thống, người dân còn sản xuất các sản phẩm khác như áo dài, túi xách, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch.

QUÁ TRÌNH DỆT KHĂN

Để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh, người thợ phải thực hiện nhiều công đoạn như đảo chỉ, nấu nhuộm màu, khuấy hồ, phơi khô, quay chỉ, móc cửi, dệt, cắt may và đóng gói sản phẩm. Từng công đoạn đều đòi sự khéo léo và chú tâm của người thợ. 

Bước đầu tiên là đảo chỉ: từ cuộn chỉ nguyên liệu mua ở nhà máy, họ dùng máy quay thành những cuộn chỉ rời.  Tiếp theo sẽ mang những cuộn chỉ đó đi nhuộm màu xanh đỏ tím vàng tùy thích và hồ bột. Sợi chỉ bình thường rất mềm, nhưng khi hồ bột xong sẽ cứng hơn do đó khi dệt sẽ dễ dàng hơn. Việc hồ bột phải trải qua quá trình ngâm khoảng 1 ngày, rồi hấp bằng nồi áp suất, sau cùng mới mang ra phơi nắng để giữ được màu chất lượng nhất.

Đầu tiên người thợ sẽ bắt đầu với công đoạn đảo chỉ

Dù không qua bất kỳ một trường lớp nghệ thuật nhưng chỉ bằng đôi tay khéo léo, đôi mắt thẩm mỹ của người làm nghề lâu năm, những người thợ Long Khánh A đã phối màu lại cho sản phẩm, tạo nên dấu ấn rất riêng, vừa mang đậm dấu ấn quê hương vừa pha chút hiện đại. Ngoài 2 màu sắc trắng – đen truyền thống thì khăn choàng Long Khánh A hiện tại còn được dệt phối bằng những màu lạ mắt, tinh tế như: Hồng – trắng, đen – đỏ, xanh – hồng… 

Chỉ dệt khăn được đem phơi sau khi ngâm bằng hồ gạo pha với nước

 

Những cuộn sợi đủ màu sắc phơi trong nắng

 

Sau khi hồ bột và nhuộm, các cuộn chỉ sẽ được xếp thành cuộn với các màu so le nhau. Cuộn sau khi xếp gọi là cuộn hoa cửi. Chiếc máy dệt cùng với con thoi, răng lược sẽ biến những cuộn hoa cửi thành những chiếc khăn hoàn chỉnh với họa tiết màu sắc khác nhau. Những người thợ cho biết chỉ khoảng 5 phút là dệt được một chiếc khăn thành phẩm với kích thước 120x40cm. Một người thợ dệt, dệt bằng khung cửi công nghiệp liên tục trong một ngày thì được khoảng 40 đến 60 chiếc khăn có khổ dài 120x60 cm.

 Công đoạn xoắn chỉ vào cuộn

Khung cảnh miệt mài dệt những chiếc khăn rằn tại làng Long Khánh A

Hiện này, ngoài sản phẩm chủ lực khăn rằn, người dân còn làm thêm nhiều sản phẩm khác, như: túi xách, cà vạt, áo sơ mi, áo bà ba,... Riêng khăn rằn, người dân vẫn sản xuất loại truyền thống (khăn tắm, đi ruộng,...) và một loại phục vụ cho du lịch, làm quà tặng. Loại này mình khăn dày và có nhiều màu sắc; có loại làm 100% bằng cotton.

Năm 2014, sản phẩm khăn choàng của làng nghề Long Khánh A đã được UBND tỉnh Đồng Tháp công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh. Năm 2023, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có Quyết định đưa nghề dệt choàng xã Long Khánh A, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp (nghề thủ công truyền thống) vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Trải qua bao thăng trầm của thời gian, những sản phẩm từ làng dệt choàng Đồng Tháp không chỉ lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống, mà còn đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân địa phương. Những chiếc khăn rằn tuy mộc mạc nhưng lại được dệt hết sức kỳ công, tỉ mỉ, đây sẽ là món quà vô cùng độc đáo của vùng đất sen hồng thân thương, điểm tô thêm vào văn hóa phương Nam những màu sắc mới mẻ, độc đáo.