Thành cổ Sơn Tây (Hà Nội) – TOP 5 thành cổ nổi tiếng của Việt Nam thu hút du khách tham quan (P.5) – [VIETKINGS-TOPPLUS – Hành trình TOP Việt Nam]

Trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, Sơn Tây luôn có vị trí chiến lược quan trọng về quân sự, là một trong những lũy thép bảo vệ Kinh thành Thăng Long xưa cũng như Thủ đô Hà Nội ngày nay. Thành cổ Sơn Tây là đại diện cho một thời kỳ xây dựng thành lũy nhiều nhất ở Việt Nam, trong bối cảnh các cuộc chiếm đất làm thuộc địa diễn ra hầu khắp trên thế giới. Trải qua nhiều thăng trầm, Thành cổ Sơn Tây hiện còn những dấu tích tốt nhất, minh chứng cho kỹ thuật xây dựng công trình quân sự phòng thủ ở phía Bắc, vì hầu hết các tòa thành khác đã cơ bản mất hết dấu tích hoặc không dễ dàng tiếp cận dấu tích còn lại.

Thành được xây đắp hoàn toàn bằng đá ong - loại vật liệu đáp ứng được yêu cầu bền chắc của một công trình phòng thủ, lại rất sẵn có ở xứ Đoài. Thành cổ Sơn Tây có mặt bằng tổng thể hình vuông, mỗi cạnh dài khoảng 400m. Tổng diện tích khoảng 16ha. Theo các tư liệu cũ, khi tường thành chưa bị phá hủy, đây là một công trình khá đồ sộ với chiều cao trung bình khoảng 5m, chân thành rộng 6m, mặt thành rộng 4m.

Những bức tường đá ong cổ kính

Xung quanh thành có hào sâu 3m, rộng 20m, chu vi khoảng 2.000m. Hào hộ thành được nối thông với sông Tích Giang tại góc phía Tây Nam thành. Trục kiến trúc chính của thành là trục nối hai cửa Tiền và cửa Hậu.

Trước đây bốn cửa đều có cầu gạch bắc qua hào nước. Nhưng hiện nay chỉ có hai cửa chính là cửa Tiền và cửa Hậu có cầu bắc qua hào nước dẫn vào cổng thành.

Hào nước trong khuôn viên thành cổ tạo cảnh quan xanh mát,điều hòa không khí.

Thành có bốn cổng chính: chính Nam gọi là cổng Tiền, chính Bắc là cổng Hậu, hai cổng Tả và Hữu. Hai cổng Tiền và Hậu đều có cầu bắc qua hào nước dẫn vào cổng thành. Cổng Tiền nhìn ra phố Quang Trung, cổng hậu hướng ra phố Lê Lợi thẳng tới bờ sông Hồng. Cổng Tả nhìn ra chợ Nghệ, cổng Hữu hướng ra phố Trần Hưng Đạo.Mỗi cổng thành có hình tứ giác, có mặt cắt hình thang. Phía trên mỗi cổng đều có lầu canh (vọng lâu) và chỉ có duy nhất một lối ra vào. Phía ngoài có đắp Dương mã thành (mang cá) hình chóp nón chắn phía ngoài của thành. Bề mặt thành có nhiều lỗ phía trên để quân lính nấp từ trong bắn súng ra ngoài. Công trình được thiết kế theo hình tứ giác có diện tích khoảng 16 ha với tường thành được xây bằng đá ong cao khoảng 4,5 m.

Cửa Bắc thành cổ Sơn Tây với hai khẩu súng thân công còn sót lại. 

Vọng gác rêu phong cổ kính nhuộm màu thời gian.

Trong thành, các công trình được xây dựng theo kiểu đối xứng trên trục trung tâm Nam- Bắc. Chính giữa là Vọng cung nữ là nơi nghỉ của vua mỗi khi đi tuần và là nơi để các quan trong trấn hằng năm tới tế lễ hoặc bái vọng mỗi khi có chiếu chỉ. Phía Tây là võ miếu, nơi thờ các tướng sĩ đã anh dũng hi sinh khi chiến đấu bảo vệ thành. Ở bốn góc thành xưa kia có bốn giếng nước hình vuông to, xây bậc đá ong xuống tận đáy để cung cấp nước cho quân lính sinh hoạt. Kiến trúc quan trọng nhất là kỳ đài và điện Kính Thiên (Vọng cung). Kỳ đài cao 18m, là nơi thượng cờ và là đài quan sát của binh lính. Ðiện Kính Thiên được sử dụng như là hành cung của nhà vua khi tuần giá xứ Ðoài.

Cổng tam quan thành (Đoan môn)

Điện Kính Thiên trong thành kết cầu theo lối 5 gian lợp ngói lưu ly, bao gồm các vật liệu gỗ bền chắc như gỗ lim, được sơn màu cánh gián.

Trải qua gần 200 năm với không biết bao nhiêu thăng trầm lịch sử, thành cổ Sơn Tây chỉ còn lại những bức tường thành, cửa Tiền, cửa Hậu, hai khẩu súng thần công và một số phế tích như Vọng lâu, điện Kính Thiên, giếng nước…Thành cổ vẫn còn đó dù không còn trọn vẹn nhưng vẫn oai phong, cổ kính, thể hiện uy thế một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc. Hơn thế, đó còn là một di sản văn hóa quý báu để con cháu ngàn đời sau trân quý, gìn giữ.

-----------------------------------------------------------------------