20 Kỷ lục Thế giới trong lĩnh vực ẩm thực Việt Nam (P.17): Tỉnh Bạc Liêu (Việt Nam) – Địa phương có hệ thống món ăn đặc sắc được chế biến từ Tôm và Muối nhiều nhất Thế giới

23-07-2023

(kyluc.vn) Bạc Liêu có khá nhiều sản vật dân dã, trong đó tôm và muối là nguyên liệu quen thuộc được chế biến thành nhiều món ăn ngon hiện diện từ trong bữa cơm gia đình, có mặt ở các gánh hàng rong, hàng quán dân dã đến các bàn tiệc sang trọng làm xiêu lòng khách thập phương khi một lần thưởng thức qua.

Tỉnh Bạc Liêu nằm trên bán đảo Cà Mau, thuộc Đồng bằng sông Cửu Long, miền đất cực Nam của Việt Nam, có diện tích đất tự nhiên là 2.570km², chiếm gần 0.8% diện tích cả nước và đứng thứ 7 trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Bạc Liêu có đường bờ biển dài 56km nối với các biển quan trọng như Gành Hào, Nhà Mát, Cái Cùng, rộng hơn 20.000km², là vùng biển giàu tiềm năng, nguồn lợi hải sản rất phong phú và đa dạng.

Với điều kiện sinh thái đặc thù và giáp với biển đã tạo thuận lợi cho Bạc Liêu phát triển mạnh nghề làm muối. Muối Bạc Liêu xưa gọi là muối Ba Thắc, một thương hiệu dân gian nổi tiếng gắn liền với sinh kế của nhiều diêm dân và đã trở thành nghề truyền thống của người dân xứ biển. Từ những năm đầu thế kỷ XX, Bạc Liêu được xem là “thủ phủ muối” của Việt Nam và là tỉnh có sản lượng muối lớn nhất, thường xuyên cung cấp cho Nam Kỳ lục tỉnh cùng các nước Đông Dương.

Không trắng trong như hạt muối được sản xuất ở miền Trung nhưng muối Bạc Liêu mang hương sắc đặc trưng của nước biển phù sa. Chính vì đặc điểm tự nhiên này đã tạo cho muối Bạc Liêu có màu trắng hồng, hạt khô chắc và không tạp mùi mà không nơi nào có được.

Có thể nói, bên cạnh giá trị kinh tế, nghề muối ở Bạc Liêu còn hàm chứa giá trị văn hóa đặc biệt. Những câu chuyện xung quanh nghề muối và hạt muối Bạc Liêu chính là giá trị hữu hình và là những tiềm năng để làm du lịch. Bạc Liêu sẽ xây dựng sản phẩm du lịch trải nghiệm nghề làm muối, các sản phẩm lưu niệm từ muối, dược liệu từ muối; xây dựng lễ hội muối và tổ chức định kỳ hằng năm nhằm quảng bá, thu hút du khách đến tham quan, thưởng thức. Hiện nay, Bạc Liêu có 10 sản phẩm muối đã được công nhận sản phẩm đạt chứng nhận OCOP, gồm 7 sản phẩm của Công ty Cổ phần Muối Bạc Liêu đạt 4 sao (Muối tinh Bạc Liêu, Muối tôm Bạc Liêu, Muối chay Bạc Liêu, Muối hạt Bạc Liêu, Muối Iod Bạc Liêu, Muối ớt Bạc Liêu, Muối tiêu Bạc Liêu) và 3 sản phẩm của Công ty Cổ phần Muối Đông Hải đạt 3 sao (Muối hạt sạch, Muối hạt sạch sấy, Muối tinh sấy Iod).

Hiện nay, muối Bạc Liêu được xuất sang Campuchia để muối cá, làm nước mắm, làm khô. Đồng thời đây cũng là sản phẩm muối duy nhất của nước ta được đưa vào thị trường Nhật, bởi chất lượng vượt trội so với các loại muối khác, đó là mặn mà không chát đắng. Ngoài ra, Hàn Quốc cũng chọn hạt muối sản xuất tại quê hương của công tử Bạc Liêu để làm gia vị chế biến cho món kim chi, một trong những món ăn truyền thống nổi tiếng của đất nước này mà không phải thứ gia vị nào cũng có thể chen chân vào được. Điều đó cho thấy, muối Bạc Liêu đã khẳng định được thương hiệu và có một vị trí nhất định trên thị trường trong và ngoài nước.

Trải qua hơn 100 năm, nghề làm muối gắn bó với đời sống lao động sản xuất, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân, và là tri thức dân gian được tích lũy, lưu truyền qua nhiều thế hệ. Năm 2019, sản phẩm “Muối ăn Bạc Liêu” một lần nữa được Cục Sở hữu trí tuệ chứng nhận đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý, qua đó khẳng định thương hiệu muối Bạc Liêu trên thị trường trong nước và quốc tế. Năm 2020, nghề làm muối ở Bạc Liêu được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cùng với đó, những cánh đồng muối ở Bạc Liêu còn là điểm tham quan hấp dẫn đối với du khách.

Với chiều dài bờ biển hơn 56 km, Bạc Liêu có 3 vùng sinh thái mặn - ngọt - lợ; trong đó đất nuôi tôm chiếm gần 50% diện tích toàn tỉnh. Do vậy, tỉnh xác định nuôi trồng thủy sản là mũi nhọn trong phát triển, trực tiếp là con tôm. Tôm Bạc Liêu vị ngon ngọt, độ giòn tự nhiên. Nơi đây đã và đang hình thành nhiều mô hình nuôi tôm công nghệ cao; mô hình nuôi tôm công nghiệp và bán công nghiệp của các doanh nghiệp và các hộ dân, đem lại nguồn sản lượng lớn cho khu vực và cả nước. Bạc Liêu phấn đấu trở thành trung tâm sản xuất giống, nuôi trồng, chế biến tôm, là trung tâm ngành công nghiệp tôm của cả nước.

Dù nghề nuôi tôm ở Bạc Liêu phát triển đại trà chỉ khoảng 30 năm qua nhưng dần dần cho thấy hiệu quả kinh tế rõ nét, làm thay đổi diện mạo của nhiều vùng đất, mang lại "áo ấm cơm no" cho nhiều người dân. Trước đây, bà con hầu như sống bằng nghề trồng khóm và lúa, nhưng sự xuất hiện của con tôm, trước nhất là tôm sú, sau là tôm thẻ chân trắng và bây giờ trụ vững là tôm càng xanh, đã được hầu hết bà con chọn lựa, chuyển đổi phương thức sản xuất, nâng cao đời sống kinh tế rõ nét.

Tỉnh Bạc Liêu được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá là địa phương có nhiều mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao hàng đầu cả nước, có thứ hạng cao trong khu vực Đông Nam Á. Đồng thời, tỉnh đã có bốn doanh nghiệp được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bạc Liêu cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đủ các tiêu chuẩn của Tổ chức Thú y Thế giới. Bên cạnh đó, tỉnh còn có một số công ty nuôi tôm và công ty xuất khẩu thủy sản đã có đủ điều kiện xuất khẩu tôm nguyên con trực tiếp sang các thị trường "khó tính" như châu Âu, Australia...

Để đảm bảo thực hiện mục tiêu này, tỉnh triển khai nhiều giải pháp từ nuôi đến chế biến và tiêu thụ. Đối với nuôi trồng thủy sản, tỉnh tiếp tục tổ chức lại sản xuất ở các vùng nuôi trồng thủy sản theo hướng tập trung, sản xuất theo chuỗi giá trị phát triển bền vững, gắn với xây dựng cánh đồng lớn. Cùng với đó là đẩy mạnh phát triển nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao; tạo điều kiện để các doanh nghiệp, hộ gia đình mở rộng quy mô sản xuất theo hướng trang trại, phát triển bền vững. Đối với lĩnh vực chế biến, tỉnh Bạc Liêu đang ưu tiên đầu tư phát triển công nghiệp chế biến sâu, chế biến tinh, chế biến sản phẩm ăn liền để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm, nhất là đối với sản phẩm từ tôm.

Khu quy hoạch nuôi tôm công nghệ cao ven biển Bạc Liêu

Để tôn vinh con tôm, hạt muối Bạc Liêu, trong khuôn khổ Ngày hội Văn hóa - Du lịch Bạc Liêu và Lễ hội Dạ cổ hoài lang diễn vào tháng 11/2022, Bạc Liêu đã tổ chức công diễn và xác lập kỷ lục các món ăn từ hai đặc sản này. Ðó cũng là minh chứng rõ nét cho quyết tâm nâng tầm giá trị con tôm Bạc Liêu trong thời buổi hiện nay.

Các món ăn được chia thành nhiều nhóm như:

- Các món gỏi như gỏi tôm năn bộp Bạc Liêu, gỏi tôm xoài, gỏi tôm đu đủ, Gỏi tôm củ hủ dừa, Gỏi tôm hoa chuối, Gỏi tôm khổ qua, Gỏi tôm bồn bồn,...

- Các món xào như tôm xào bồn bồn Bạc Liêu, tôm xào măng tây, tôm xào bông hẹ, tôm xào măng chua, tôm xào nấm mỡ, tôm xào củ hủ dừa, tôm xào bông thiên lý, tôm xào ngũ sắc, tôm xào đậu cove, tôm xào chua ngọt,...

- Các món bánh như bánh xèo tôm Bạc Liêu, bánh nậm nhân tôm thịt, bánh ít trần nhân tôm thịt, bánh bột lọc nhân tôm, bánh tôm Hồ Tây, bánh đúc mặn nhân tôm thịt, bánh khọt tôm, bánh pizza hải sản - tôm, bánh hamburger tôm,...

- Các món chiên, nướng như tôm chiên trứng muối, tôm cuộn sợi khoai tây chiên, tôm kiểu nobashi chiên xù, tôm chiên sả, tôm nướng muối ớt Bạc Liêu, chạo tôm, tôm nướng phô mai, tôm nướng lá chúc,...

- Các món canh như canh tôm cần nước Bạc Liêu, canh chua tôm bắp chuối suông, canh chua tôm rau nhút, canh bí xanh nhồi tôm, canh chua tôm bông so đũa, canh chua tôm bông điên điển, canh tập tàng nấu tôm, canh rau đay nấu tôm, canh su su tôm, canh rong biển tôm,...

- Các món cơm, bún, mì như cơm tôm hấp lá sen, cơm tôm kho tàu, cơm tấm chả tôm, bún suông tôm, bún tôm thì là, bún riêu tôm, mì quảng tôm trứng, bún gạo xào Singapore tôm, mì efu xào tôm Hương Cảng,...

- Các món súp như súp măng tây tôm gà, súp tôm nấm hương, súp tôm tây Hồ Nam, súp tôm hải vị, súp tom yum,...

- Các món hấp như tôm hấp mướp đắng, tôm hấp nước dừa, tôm hấp sả, chả tôm cuộn trứng, tôm hấp tỏi lá sen,...

- Các món salad như tôm trộn rong nho sợi rau củ, tôm trộn các loại xà lách, tôm trộn rau càng cua, salad tôm măng tây, salad tôm trái bơ,...

- Các món ăn chế biến theo phong cách ẩm thực nước ngoài như Pad Thái tôm, tôm ngâm chua Tây Ban Nha, salad tôm kiểu Nga, hoành thánh tôm giòn trộn sốt aioli, bánh tôm Mexico, tôm trần bơ chanh kiểu Pháp, cơm tôm kiểu Ý, sushi tôm tổng hợp, tempura tôm chiên bột,...

Sự độc đáo của các món ăn được chế biến từ tôm và muối Bạc Liêu, qua sáng tạo của các đầu bếp là niềm tự hào và cũng là động lực để Bạc Liêu tiếp tục quảng bá văn hóa, du lịch thông qua ẩm thực tôm và muối.

Với những giá trị tuyệt vời của tôm và muối Bạc Liêu, năm 2023, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) và Tổ chức Kỷ luc Người Việt Toàn cầu (VietWorld) đã hoàn thiện hồ sơ đề cử Kỷ lục Thế giới gửi đến Liên minh Kỷ lục Thế giới (WorldKings) và chính thức công nhận tỉnh Bạc Liêu (Việt Nam) là Địa phương có hệ thống món ăn độc đáo được chế biến từ Tôm và Muối nhiều nhất Thế giới.